Otwarcie przewodu i pisanie prac doktorskich to niezwykle trudny okres w życiu osób, które chcą uzyskać tytuł doktora. Co prawda, mają już za sobą studia licencjackie oraz magisterskie, które stanowią pewne przygotowanie do tego etapu, ale prace doktorskie wymagają znacznie większej wiedzy i poświęcenia dużej ilości czasu na zdobywanie materiałów, prowadzenie badań naukowych oraz udział w rozmaitych spotkaniach i konferencjach naukowych.
Od wszczęcia przewodu do obrony prac doktorskich upływa minimum trzy lata, w czasie których młodzi ludzie muszą zapewnić sobie finansowanie prac badawczych, a także znaleźć źródło stałych dochodów. Mało kto pozostaje na utrzymaniu rodziców w wieku dwudziestu kilku lat. Bardzo ciężko jest również godzić studia doktoranckie z pracą zawodową i utrzymaniem świeżo założonej rodziny, jak to bywa w większości przypadków.
Każdy doktorant czeka więc niecierpliwie na możliwość obrony pracy doktorskiej i zakończenie tego etapu studiów. Wydarzenie to nieco różni się od wcześniejszych egzaminów. Nowością jest fakt, że obrona odbywa się publicznie. Kandydat musi wygłosić wykład przed komisją i zgromadzonymi na sali ludźmi. Następnie przychodzi kolej na recenzję jego pracy i zadawanie pytań z nią związanych przez wszystkich chętnych, obecnych na obronie.
Następnie komisja ogłasza wynik i niezależnie od tego, czy jest pozytywny, czy negatywny następuje zamknięcie przewodu doktorskiego. Duże znaczenie dla publicznej obrony ma wcześniejsza praktyka dydaktyczna, którą w większości przypadków doktoranci muszą odbyć, by mogli przystąpić do obrony prac doktorskich.