Osoby podejmujące studia III stopnia mają w przyszłości (po obronie swoich prac doktorskich) samodzielnie prowadzić zaawansowane i specjalistyczne badania naukowe. Mają umieć identyfikować problem naukowy oraz być stanie samemu stworzyć, zaproponować jego rozwiązanie. Poza tym powinny posiadać stosowna wiedzę ogólną.
Zanim jednak dojdzie do zakończenia przewodu doktorskiego, czyli obrony prac doktorskich i złożenia przysięgi, kandydaci uczestniczą jako pomocy, asystenci w badaniach organizowanych przez samodzielnych pracowników naukowych. Tymi ostatnimi są profesorowie oraz doktorzy habilitowani, którzy kierują całością poczynań związanych z realizacją projektu naukowego (np. ogólnopolskimi badaniami panelowymi określającymi warunki i jakość życia społeczeństwa).
Dzięki udziałowi w badaniach prowadzonych starszych i bardziej doświadczonych kolegów po fachu słuchacze studiów III stopnia zdobywają materiały, które mogą im się przydać w przyszłej działalności naukowej. Z tych zapisków, obserwacji, uwag mogą powstać ich prace doktorskie albo inne publikacje, którymi musi się wykazać kandydat na doktora określonej nauki.
Doktoranci mogą uczestniczyć w krajowych i zagranicznych projektach badawczych. Te drugie są teoretycznie bardziej wartościowe, ponieważ wykonuje się je przy pomocy lepszej aparatury i przy wsparciu lepszej kadry. Do takich projektów można dołączyć, będąc na wymianie studenckiej (osoby ze studiów III stopnia również uczestniczą w programie Erasmus).