Studia doktoranckie zwane również studiami III stopnia trwają cztery lata. Kończą się one obroną prac doktorskich i pozyskaniem tytułu doktora nauk. Prace doktorskie to prace bardziej zaawansowane teoretycznie, aniżeli prace naukowe niższego stopnia. Mimo tego, po obronie prac doktorskich i zdobyciu upragnionego tytułu naukowego młodzi ludzie kroczą dalej i decydują się na habilitację.
Aby jednak ubiegać się o owy tytuł zarówno habilitant jak i dana uczelnia spełnić muszą kilka podstawowych warunków. Jeśli chodzi o uczelnię, to najważniejsze jest to, aby posiadała ona specjalny certyfikat nadany przez komisję do nadawania stopni i tytułów. Jeśli nie posiada tego rodzaju certyfikatu, to habilitant musi poszukać innej uczelni. Przewód habilitacyjny otwierany jest na wniosek habilitanta. I tak jak w przypadku przewodu doktoranckiego składa się on z kilku podstawowych elementów. Do najważniejszych należy oczywiście rozprawa habilitacyjna.
Obrona rozprawy habilitacyjnej ma miejsce w momencie, kiedy zostanie ona zaopiniowana przez recenzentów. Oprócz rozprawy habilitacyjnej na habilitanta czeka jeszcze kolokwium habilitacyjne i wykłada habilitacyjny. Kolokwium polega na tym, że specjalnie zorganizowana komisja zadaje habilitantowi pytania z danej dziedziny wiedzy.
Obrona rozpraw habilitacyjnych, wykład i kolokwium habilitacyjne, w przeciwieństwie do obrony prac doktorskich ma miejsce za zamkniętymi drzwiami. Oznacza to więc, że udział w owym zdarzeniu wziąć może tylko grupa konkretnych osób, które tworzą komisję egzaminacyjną.